امروز و در ادامه سلسله برنامه‌های گستره احزاب و گروههای سیاسی ایران٬ در مورد حزب دموکرات کردستان ایران گفتگو می‌کنیم. نماینده حزب دموکرات کردستان ایران در کنگره ملیتهای ایران فدرال آقای آسو صالح مهمان ماست.
مهشید ندیری: طبق اساسنامه مصوب کنگره ۱۵ حزب دموکرات کردستان ایران٬ این حزب پرچمدار مبارزات مردم کردستان است و همصدا با سایر ملیتهای ایران و دوش به دوش نیروهای ترقی خواه ایران٬ در راستای ایجاد یک سیستم دموکراتیک فعال در ایران و کسب حق تعیین سرنوشت ملت کرد در کردستان ایران مبارزه می کند. در این قسمت تأکید زیادی بر کلمه ایران می‌بینیم. همچنین در سابقه فعالیتهای حزبی شما در آغاز تشکیل حزب در سالهای ۲۴و ۲۵ ما جمهوری کردستان ایران را داشتیم. آیا شما در این زمینه تغییر روشی داشته‌اید؟
آسو صالح: خیر در این زمینه تغییر روشی صورت نگرفته‌است. حزب دموکرات کردستان ایران یک حزب ملی است. ما معتقدیم که مسئله کردها چندین سده وجود داشته است. در هر چهار بخش کردستان ما شاهد مشکلات و بحرانهایی هستیم. اما ما معتقدیم که مساله ما در کردستان ایران باید در چارچوب کشور ایران و مسأله بخشهای دیگر کردستان نیز در چارچوب جغرافیایی و ساختار سیاسی آن کشورها حل شود. شما به جمهوری کردستان اشاره کردید. این جمهوری شاید در نگاه اول و با تعاریف و دید امروزی یک جمهوری مستقل بنظر آید. در صورتی که اینگونه نبود. در اسناد تاریخی حزب که در آرشیو ما وجود دارد؛ این موضوع کاملاً آشکار است. در آن سالها با توجه به دوقطبی بودن شرایط و حضور بازیگران منطقه‌ای مختلف این امکان وجود داشت که جمهوری کردستان مستقل شود و حتی بیشتر هم دوام بیاورد ولی قاضی محمد و اعضای حزب معتقد بودند که جمهوری کردستان یک منطقه خود مختار در چارچوب سیاسی ایران است. مسأله ما در آن زمان و اکنون احقاق حقوق کردها و نه جدایی کردستان از ایران است. و راه حلهای مختلفی برای رسیدن به این هدف وجود دارد.
ندیری: حکومت ایران و حتی بخشی از اپوزسیون در مورد شما اینگونه فکر نمی کنند. بعنوان مثال پس از توافق سال ۱۳۹۱ بین حزب دموکرات کردستان ایران و حزب کومله خیلی از شخصیتهای سیاسی ایران در برابر آن موضع گرفتند و معتقد بودند که این توافق به دنبال جدایی بخشهایی از ایران است. به نظر شما دلیل این تفاوت دیدگاهها چیست ؟
صالح: مشکل اصلی ما جمهوری اسلامی نیست؛ بلکه دیدگاهی است که حقوق ما را به رسمیت نمی‌شناسد و ما را در کنار سایر مردم ایران و البته شدیدتر از آنها سرکوب می‌کند. این دید بخش وسیعی از اپوزسیون را هم در بر گرفته و اپوزسیونی که خود را دموکرات و پشتیبان حقوق بشر می داند نیز حقوق ما را به رسمیت نمی‌شناسد. البته از حقوق فردی ما حمایت می‌کند مثلاً وقتی که من به عنوان یک فعال دانشجویی کرد زندانی شدم از من حمایت کردند؛ اما وقتی خودم را در یک هویت جمعی تعریف می کنم حمایت سابق را از من نمی‌کنند و یا برخی هویت حزبی ما را قبول دارند؛ اما وقتی با حزب دیگری ائتلاف می‌کنم هویت جمعی ما را قبول ندارند. کسانی که به این توافقنامه اعتراض کردند اول بیاید اساسنامه و برنامه حزب دموکرات و کومله را مطالعه می‌کردند زیرا تمام موارد توافقنامه دقیقاً در اساسنامه این دو حزب وجود دارد و چیز جدیدی نیست. تنها رویداد جدید توافق این دو حزب برای مبارزه مشترک است.
ندیری: چرا فکر می‌کنید احزاب اپوزیسیون از اساسنامه شما و یا مفاد این توافقنامه بی خبرند؟
صالح: بخشی به تبلیغات جمهوی اسلامی برمی‌گردد؛ چون تنها جمهوری اسلامی از اختلاف اپوزسیون ملیت گرا و مرکز گرا یا اپوزیسیون چپ و راست سود می برد. این تبلیغات سبب موضعگیری سخت اپوزسیون مرکزگرا در برابر اتحاد حزب دموکرات و کوموله شده‌است دلیل دوم مساله قدرت است. وقتی درباره فدرالیزم صحبت می‌کنیم؛ مسأله تقسیم قدرت سیاسی و اقتصادی در آینده سیاسی ایران مطرح می‌شود. اپوزسیونی که خود را سراسری می بیند هنوز فرهنگ دیکتاتوری و ضد پلوراستی دارد و متاسفانه تقسیم قدرت را قبول ندارد یکی از دلایل موضعگیری انها در مقابل این بیانیه به این موضوع باز می گردد اما باز هم تاکید می کنم که تنها جمهوری اسلامی از این اختلافات سود می‌برد.
ندیری: در بخش دیگری از اساسنامه مصوب کنگره ۱۵حزب دموکرات کردستان ایران آمده که این حزب در کلیه سطوح و بطور کلی در رابطه با مسأله بر حق کرد٬ به صلح و دیالوگ سازنده معتقد است و همیشه خودش را پایبند پرنسیبهای متمدنانه می داند؛ براین اساس رابطه شما با سازمان پژاک چطور است؟
صالح: پژاک یا حزب حیات کردستان٬ شاخه ایران حزب کارگران کردستان یا پ کا کا است. بهمین دلیل ما همونطوریکه با کمیته کردستان حزب کمونیست ایران ارتباط داریم؛ با کمیته کردستان ایران حزب کارگران کردستان یا پژاک هم ارتباط داریم و آخرین بار حدود یکماه پیش دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران جناب مصطفی هجری با رهبر پ کا کا جناب جمیل باییک در کوهستان قندیل دیدار کرد.
ندیری: آیا این ارتباط مغایر این بخش از اساسنامه شما نیست؟
صالح: چه مغایرتی ؟
ندیری: در این بخش از اساسنامه شما تأکید شده است که در رابطه با مساله مردم کرد٬ به صلح و دیالوگ سازنده معتقد هستید؟
صالح: ما به تمام پرنسیبهای و کنوانسیونهای بین المللی و اعلامیه جهانی حقوق بشر پایبند بوده‌ایم.
ندیری: آیا این ارتباط با حزب پژاک با استراتژی مبارزه صلح آمیز مغایر نیست؟
صالح: پژاک بخشی از حزب کارگران کردستان پ کا کا است و این حزب با جمهوری اسلامی ایران مبارزه مسلحانه ندارد.
ندیری: موضع حزب شما در مورد مذهب چیست؟
صالح: حزب دموکرات کردستان ایران یک حزب سکولار و معتقد به جدایی دین از سیاست است. ما به عقاید شخصی افراد احترام می‌گذاریم و در چارچوب سکولاریزم به دین احترام می گذاریم.
ندیری: در اساسنامه شما آمده است که زبان کردی زبان رسمی همه سطوح تحصیلی و مکاتبات اداری اقلیم کردستان است اما زبان فارسی نیز در کنار زبان کردی باید در مدارس تدریس شود؛ لطفاً در این مورد توضیح دهید ؟
صالح: بیش از صد سال است که فارسی زبان رسمی و ارتباطی مردم ایران است و به طور طبیعی ما هم بعنوان کسانی که در چارچوب جغرافیای ایران زندگی می کنیم؛ با این زبان آشنایی داریم و همانطوری که الان در ایران یا سایر کشورها در کنار زبان رسمی و زبان مادری مناطق مختلف یک زبان خارجی مانند انگلیسی یا فرانسه نیز تدریس می‌شود؛ ما هم معتقدیم که در اقلیم کردستان در کنار زبان کردی٬ زبان فارسی هم باید تدریس شود.
ندیری: شما گفته‌اید که آموزش دین آزاد است و تحت حمایت قرار می گیرد. آیا گروههای مذهبی تند رو هم از نظر شما اجازه فعالیت و تبلیغ دارند؟
صالح: شما به موضع حزب در مورد احترام به صلح٬حقوق بشر و دموکراسی اشاره کردید؛ متأسفانه تمام سازمانهای تندروی اسلامی این موارد را نقض کردند و به همین دلیل در آینده ایران دموکرات جایی برای آنها که به ترور و تروریزم اعتقاد دارند؛ وجود ندارد. آنچه که در اساسنامه حزب دموکرات آمده‌است مربوط به نهاد مذهب است. همانطور که در کشورهای سکولار و لائیک نهاد کلیسا وجود دارد و بخشی از مردم هم به آن اعتقاد دارند؛ نهاد مذهب و دین اسلام در کردستان هم وجود دارد و مدارس دینی هم وجود داشته و دارند و ما معتقدیم همانند سایر مدارس باید از کمکهای دولتی بهره‌مند شوند.
ندیری: در اساسنامه حزب دموکرات کردستان توصیفات خیلی مترقی راجع به مسئله زنان شده است؛ لطفا موضع حزب در این مورد را توضیح دهید
صالح: مسائل و مشکلات زنان تنها به کردستان و ایران منحصر نیست؛ بلکه کل خاورمیانه را در بر گرفته‌است و باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. حزب دموکرات کردستان ایران طبق اساسنامه‌اش٬ معتقد به احقاق حقوق زنان است. در مواردی هم حتی جلوتر رفته و مواردی مثل تبعیض مثبت را در نظر گرفته‌است. برای مثال در زمینه اقتصادی٬ زنان باید از مرخصی‌های ویژه کاری برخوردار باشند. همچنین دستمزد زنان و مردان باید برابر باشد. دلیل این تبعیض مثبت٬ جبران خسارتی است که این فرهنگ عمومی با منشاء دینی یا باورهای عامه به زنان وارد و زن را موجودی خوار تلقی کرده‌است. هنوز هم باقیمانده این فرهنگ وجود دارد و تبعیض مثبت باعث می‌شود که بقایای فرهنگ گذشته از بین برود و زنها فرصتهای بیشتری برای حضور در جامعه داشته باشند.
ندیری: در کردستان ایران زنها مشکلات زیادی دارند که بیشتر از زنان شهرهای بزرگ ایران است. زنان در خیلی از موارد به دلیل کرد بودن تحت ستم مضاعف قرار می گیرند مسائلی مانند قتلهای ناموسی٬ در کردستان بیشتر رواج دارد؛ شما در این زمینه چه برنامه هایی در حال حاضر دارید؟ آیا هیچوقت مثلاً در مورد قتلهای ناموسی اخیر موضعگیری کرده اید؟
صالح: متاسفانه بدلیل فقدان سازکارهای مناسب آمارگیری و آزادی مطبوعات در ایران٬ به طور دقیق در این مورد نمی توان اظهار نظر کرد. البته ممکن است تحقیقات علمی هم نشان دهد که وضعیت کردستان و یا خوزستان در این زمینه از بقیه کشور بدتر است؛ اما بنظرم در تمام ایران در این زمینه مشکلات جدی وجود دارد.
ندیری: مطالعات آماری در این زمینه انجام شده آمارش هم منتشر شده است.
صالح: ولی آمارها بر اساس اخبار منتشر شده است و باتوجه به وجود سانسور در ایران خیلی قابل اتکاء نیست.
ندیری: این تحقیقات توسط حکومت منتشر نشده است. گروههای مستقل این تحقیقات را انجام داده‌اند و این تحقیقات نشان می‌دهد که این مشکلات در برخی از مناطق کشور و بویژه در منطقه کردستان بیشتر است.
صالح: من منکر وجود این مشکل نیستم و تنها به مسأله محدودیت های آمارگیری در ایران اشاره ای کردم.
مسئله زنان یک مسئله جدی است و در کردستان هم ما باید بیش از پیش به این مسئله توجه بکنیم. ما متاسفانه تجربه کردستان عراق را داشتیم در بیست سال اخیر با وجودی که در کردستان عراق حکومت کردی داریم و جزء اولین مناطق خاورمیانه بود که وزیر زن داشت. ولی چون این مسئله جدی گرفته نشده‌است؛ در کردستان عراق هم کماکان شاهد قتلهای ناموسی هستیم. ما باید در این زمینه از خود انتقاد کنیم و از این مسئله درس بگیریم. همینطور که اشاره کردم بصورت جدی باید به مسئله زنان توجه کنیم٬ در همین راستا حزب دموکرات کردستان ایران معتقد است که موضعگیری مورد به مورد در این زمینه مشکلی را حل نخواهد کرد. در برنامه و اساسنامه حزب مسائل اجتماعی مورد توجه قرار گرفته‌است. آسیبهای اجتماعی و مسئله زنان و قتلهای ناموسی یکی از این مسائل است. ما باید یک برنامه مدرن در این زمینه ارائه دهیم
ندیری: آیا فکر نمی کنید که موضعگیری مورد به مورد حداقل تاثیر فرهنگی بزرگی بر ساکنان منطقه ای که موضوع در آن رخ داده است؛ داشته باشد؟
صالح: صدور بیانیه‌های پی در پی و هر روزه در مورد مسائل مختلف مشکلی را حل نمی‌کند و سبب لوث شدن موضوع می‌شود و اعتبار بیانیه ها را نیز کاهش می‌دهد و مشخص نیست که بیانیه این احزاب چقدر در جامعه ایران نفوذ می‌کند. ما بعنوان حزب دموکرات رسانه داریم و اعضای رهبری حزب دموکرات درمورد قتلهای اخیر کنگاور در صفحات فیس بوک خود مطلب نوشتند و در تلوزیون نیز ظاهر شدند و این مسئله را محکوم کردند. اما این اقدامات کافی نیست باید اقدامات بیشتری انجام شود. البته اتحادیه زنان حزب دموکرات کردستان ایران از بخشهای خیلی ویژه حزب است. آنها خودشان بصورت مفصل در این زمینه کار می کنند و کارگاههای آموزشی هم دارند.
ندیری: شما گفته اید که اقلیم کردستان سراسر سرزمین کردستان ایران را شامل می شود. منظورتان دقیقاً از سرزمین کردستان ایران چیست و مرزهای آن کجاست؟
صالح: متاسفانه بدلیل اینکه تاریخ کردستان را خود کردها ننوشته‌اند و اغلب توسط تاریخ نویسان غیر کرد یا تاریخ نویسان مدرن در یکصد سال اخیر نوشته‌شده‌است؛ تاریخ دقیقی نیست و اگر بخواهیم تنها به این اسناد تاریخی تکیه کنیم به نتیجه گیری درستی نخواهیم رسید. طبق برنامه و اساسنامه حزب دموکرات کردستان ایران٬ کشور باید به شکل فدرالی اداره شود و از اقلیمهای مختلف تشکیل شود. محدوده این اقلیمها براساس فاکتورهای مختلفی مشخص می‌شود. بر این اساس اگر در شهری ترکیبی از شهروندان کرد٬ آذری و عرب زندگی کنند؛ ممکن است در مورد مالکیت آن مناقشه بوجود آید؛ قبلاً در برنامه و اساسنامه حزب دموکرات چند فاکتور برای حل این مناقشه وجود پیش بینی شده‌است. یکی از مهمترین این فاکتورها روابط اقتصادی این شهرهاست٬ گاهی ممکن است شهری در جغرافیای کردستان باشد اما روابط اقتصادی بیشتری با اقلیم آذربایجان داشته باشد؛ در اینصورت در اقلیم آذربایجان قرار می گیرد و یا برعکس؛ ولی اکنون با پیشرفت فرهنگ دموکراتیک٬ به عقیده ما همه پرسی و رجوع به آراء مردم آن مناطق روش حل مناقشه است. در کردستان عراق هم بر سر مالکیت کرکوک یا مناطقی مثل خانقین مناقشه وجود دارد اما بر اساس قانون ۱۴۰ این مناقشه باید از طریق همه پرسی حل شود.
ندیری: بسیاری از برنامه ها و اهداف شما منوط به تشکیل نظامی دموکراتیک در ایران است؛ شما چه برنامه‌ای برای دستیابی به چنین حکومتی در ایران دارید ؟
صالح: از نظر ما این اهداف لازم و ملزوم یکدیگرند. حکومت دموکراتیک بدون به رسمیت شناختن حقوق اقلیتهای مختلف از جمله اقلیتهای جنسی٬ زبانی٬ مذهبی و ملی امکان پذیر نیست و برعکس به رسمیت شناخته شدن این حقوق در گرو تشکیل حکومتی دموکراتیک است و به همین دلیل شعارحزب دموکرات در اساسنامه‌اش٬ سیستم فدرال در چارچوب ایران دموکرات است. و به هر دو موضوع توجه شده‌است. در تمام عمر حزب دموکرات متاسفانه تنها چند سال ابتدای انقلاب ما امکان فعالیت علنی در داخل کشور را داشته ایم. این فعالیت در جامعه و بین مردم بسیار تأثیر گذار بود. ولی متأسفانه مجدداً بعد اینکه ما محکوم به تبعید و ادامه فعالیت در خارج از مرزهای ایران شدیم. در چندین سال اخیر حزب دموکرات چندین بار تاکتیک خودش را عوض کرده‌است ما گاهی با نمایندگان رژیم مذاکره کرده‌ایم و بعضی مواقع نیز جنگیده‌ایم. اما هدف ما همواره مذاکره بوده‌است و حتی هدف از جنگ نیز نهایتاً ایجاد زمینه مذاکره بوده‌است. در شرایط کنونی ابزار تمام اپوزسیون٬ از جمله ما به عنوان بخشی از این اپوزسیون رسانه و استفاده از ابزار تشکیلاتی در داخل کشور و همینطور استفاده از دیپلماسی است.
ندیری: یکسال از انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری می گذرد؛ آیا چشم انداز مثبتی برای بازشدن بیشتر فضا و تغییر تاکتیک شما و فعالیت راحت تر و علنی تر شما در داخل کشور وجود دارد؟
صالح: خیر من چنین تصوری ندارم. شواهدی هم وجود دارد که نشان از بدتر شدن اوضاع می‌دهد. تعداد اعدامهای فعالین سیاسی و غیر سیاسی در کردستان نسبت به یکسال آخر دوره احمدی نژاد افزایش یافته‌است. طرح شعارهای جذاب و توجه به مسأله حقوق اقلیتها تنها به عنوان ابزار انتخاباتی روحانی بود؛ که پیشتر٬ کاندیدا‌های دیگری هم از آن استفاده کرده‌اند. ریاست جمهوری وی به نظر من کمکی به پروسه دموکراتیزاسیون در ایران نکرده و حتی برعکس٬ ابزار رسانه ای و دیپلماتیک اپوزیسیون را ضعیفتر کرده که به ضرر روند دموکراتیزاسیون در ایران است.
ندیری: موضع حزب کردستان ایران درباره انتخاباتهای مختلفی که در ایران برگزار می شود چیست ؟
صالح: این انتخاباتها غیر دموکراتیک است و ما از همان ابتدا بر این اعتقاد بودیم و حتی رفراندوم جمهوری اسلامی ایران که ۹۸ درصد مردم به آن رای مثبت دادند؛ را تحریم کردیم. زیرا خواسته های ما مردم کرد دو اصل سکولاریزم و حقوق ملی بود و رژیم تازه با توجه به باورهای اسلامی خودش با سکولاریزم و حقوق ملی مخالف بود. این حکومت به امت اسلامی معتقد بود و علیه مردم کردستان فرمان جهاد داد. جالب است که خمینی با شاه و صدام هم درگیر شد ولی تنها برای مقابله با کردها فرمان جهاد صادر کرد. از ابتدای پیروزی انقلاب ما متوجه شدیم که جمهوری اسلامی یک ترکیب نا آشناست و نمی تواند یک حکومت دموکرات باشد و همانطور که گفتم رفراندوم جمهوری اسلامی را تحریم کردیم و پس از آن هم اشغال سفارت آمریکا و سایر رفتارهای غیر دموکراتیک حکومت را محکوم کردیم.
ندیری: آیا در تمام سالهای گذشته هیچ وقت شرایطی فراهم نشد که کمیته مرکزی به تغییر این موضع بیندیشد؟
صالح: تغییر این دیدگاه٬ به تغییر در نظام جمهوری اسلامی ایران بستگی دارد. وقتی ما شاهد هیچ تغیری در ساختار جمهوری اسلامی نیستیم؛ چطور می توانیم دیدگاه خود را تغییر دهیم. حزب دموکرات بزرگترین هزینه را برای مبارزه با جمهوری اسلامی به دلیل ترور رهبرش پرداخته‌است؛ اما کماکان معتقد به مذاکره با جمهوری اسلامی و کار در داخل کشور در صورت فراهم شدن زمینه‌های آن هستیم. اما متاسفانه شاهد چنین تغیری نبوده و نیستیم. پس از دوم خرداد ۷۶ و ایجاد موج اصلاح طلبی در ایران٬ بحثهایی در داخل حزب کردستان در این مورد صورت گرفت. و حزب دموکرات بصورت غیر رسمی از اصلاحات و موج تغییر در ایران حمایت کرد. جالب است که خاتمی با کسب ۷۸ درصد آراء در کردستان حتی از زادگاهش یزد نیز رأی بیشتری آورد. پس همانطور که می‌بینید حزب دموکرات همیشه تنها در یک چارچوب حرکت نکرده است. اگر تغییر جدی در جمهوری اسلامی ایران به سمت مثبت یا منفی ایجاد شود مسلماً ما هم تاکتیک خودمان را متناسب با آن تغییر خواهیم داد
ندیری: شرایط عضویت در این حزب چگونه است و چرا یک فرد غیر کرد نمی تواند عضو این حزب باشد ؟
صالح: حزب دموکرات یک حزب ملی است که در سال ۱۳۲۴ بوجود آمده است. این حزب ادامه جنبشی است که کردستان ترکیه٬ عراق و ایران را تحت تأثیر قرار داده‌است و حزبی ملی برای کردها است و در همین چارچوب افراد کرد می‌توانند عضو حزب شوند اما در گذشته و حتی اکنون هم افراد غیر کردی در حزب فعالیت دارند و حتی پستهای کلیدی هم در حزب داشته‌اند. برای مثال مسئول رادیوی حزب دموکرات فردی غیر کرد بوده‌است.
البته از نظر من عضویت در حزب یک امر فرمالیته است. به جای اعضاء ما باید دوستان خود را زیادتر کنیم. اگر واقع بینانه نگاه کنیم زمانی که ما افراد غیر کرد را نمی‌توانیم مجاب کنیم که حقوق ما را به رسمیت بشناسند؛ چگونه می‌توانیم آنها را به عضویت خود درآوریم که اساسنامه ما که از منظر حقوق کردها نوشته شده‌است را بپذیرند و به عضویت حزب درآیند. ده سال است که ما در کنگره ملیتهای ایران تلاش می کنیم که یک عضو غیر از ملیتهای ترک٬ کرد٬ عرب٬ بلوچ٬ ترکمن یا لر را به کنگره اضافه بکنیم ولی متاسفانه موفق نشده‌ایم.
ندیری: طی سالیان گذشته چقدر حزب دموکرات کردستان ایران برای نزدیک شدن به احزاب و گروههای سیاسی دیگر اپوزسیون تلاش کرده‌است؟
صالح: دکتر شرفکندی جانش را در این راه از دست داد او در رستوران میکنوس آلمان برای شرکت در جلسه‌ای رفته بود که قرار بود اپوزسیون ایران را گرد هم بیاورد. حزب دموکرات در آن زمان جایگاه ویژه‌ای در اپوزیسیون داشت
و همه از حزب دموکرات می‌خواستند که این نقش را ایفا کند. ما سده‌ها درکنار ملیتهای دیگر خاور میانه زندگی کرده‌ایم؛ و دوست داریم که با همه این مردم حتی فراتر از چارچوب جغرافیایی ایران همزیستی مسالمت آمیز داشته باشیم اما برای گرداوری اپوزسیون برخی عقب نشینی‌ها لازم است. اما این عقب نشینی‌ها نباید به تضییع حقوق هیچیک منجر شود و برای همکاری باید هم پوشانیها را پیدا بکنیم.
ندیری: با وجود حکومت جمهوری اسلامی ایران و رویکرد اپوزسیون به حزب دموکرات کردستان ایران که بویژه پس از انتشار بیانیه توافق حزب دموکرات کردستان ایران و کوموله شاهد آن بودیم؛ چشم انداز آینده را چگونه می بینید؟
صالح: همکاری ما با کوموله طبق اساسنامه حزب بوده است و من به اپوزسیون ایران پیشنهاد می کنم که به دموکراسی و پلورالیزم توجه بیشتری کنند و حق ما را در این مورد به رسمیت بشناسد و اساسنامه و اهداف ما و کوموله و سایر احزاب ملیتهای ایرانی حقوق بشر٬ پلوراریزم و دموکراسی را پذیرفته‌است. اگر این حقوق به رسمیت شناخته شود امکان همکاری احزاب مختلف ایجاد می‌شود و در غیر اینصورت و نپذیرفتن حقوق اقلیتها امکان توافی بسیار کم می‌شود و احتمال دستیابی به توافق داوطلبانه کمرنگ می‌شود